شکل نوین خواندن در میان نسل نِت

آلن ریچاردسون، پژوهشگر انگلیسی، در کتابی با عنوان «ادبیات، آموزش و رمانتیسم: خواندن به مثابه پرکتیس اجتماعی ۱۷۸۰ تا ۱۸۳۲» با بررسی اسناد به جا مانده از اواخر قرن ۱۸ و ۱۹، با هدف بررسی تاریخ آموزش تلاش می‌کند، پرکتیس‌های خواندن آن دوران را واکاوی کند. او تلاش می‌کند نشان دهد که چگونه خواندن تخیلی در اواخر قرن هیجدهم و اوایل قرن نوزدهم، با تغییر در تعریف و موقعیت ادبیات نقش محوری را در فرهنگ انگلیسی پیدا می‌کند

اربارا سیکرمن (Barbara Sicherman) در مقاله‌ای با عنوان «ایدئولوژی‌ها و پرکتیس‌های خواندن» (Ideologies and Practices of Reading) با بررسی اسناد به جا مانده از قرن نوزدهمِ آمریکا چهار نوع گفتمان رسمی و یک گفتمان غیررسمی با محوریت خواندن معرفی می‌کند:
– خواندن تبشیری (انجیلی) (evangelical)| – خواندن مدنی (civic)| – خواندن برای اصلاح خود (self-improving)| – خواندن فرهنگی یا جهان‌شهری (cosmopolitan)| – خواندن برای آرامش و لذت

عنوان: خطر بالقوه خواندن: خوانندگان و چانه‌زنی قدرت در روایت‌های قرون نوزدهم THE “DANGEROUS” POTENTIAL OF READING: Readers and the Negotiation of Power in Nineteenth-Century Narratives نویسنده:  Ana-Isabel Aliaga-Buchenau ناشر: راتلج سال نشر: ۲۰۰۴   فهرست خواندن و قدرت در قرن نوزدهم جاده‌ای از بردگی تا آزادی گذرگاه دست یافتن به احترام طبقه متوسط معبری برای طغیان زنان، خواندن و قدرت زنان کوچکِ فرشته‌خویی در دام شیطان: زنان کوچک اثر لوئیزا می آلکوت زن کوچک گمراه می‌شود: مادام بواری اثر گوستاو فلوبر   متن کامل را از لینک زیر دانلود کنید. دانلود...

این داستان در دنیای دلالان و کلکسیونرهای کتاب‌های کمیاب می‌گذرد تا ماجرای واقعی یک دزد بدنام کتاب، قربانیانش و مردی که مصمّم به گرفتن اوست را روایت کند. اکثر دزدان برای منفعت مالی مرتکب سرقت می‌شوند، اما گیلکی (Gilkey) از سَر عشق به کتاب‌هاست که آنها را می‌دزد. بارتلت در مقام یک روزنامه‌نگار، پا به این دنیا می‌گذارد تا گیلکی را بهتر درک کند. شخصیت اصلی دیگر داستان، سندرز (Sanders) است: یک دلال کتاب با شمّ پلیسی که می‌خواهد گیلکی را گیر بیاندازد که چندصد هزار دلار کتاب دزدیده است. بارتلت، در مقام روزنامه‌نگاری که ماجرا را دنبال کرده است، با هر دو شخصیت دوست شده و درگیر تلاش برای کشف گنجینه‌ای مخفی می‌شود: یکی از باشکوه‌ترین کتابخانه‌های شخصی که البته از طریق سرقت ایجاد شده است.

من استاد دانشگاه هاروارد بودم و می‌خواستم ایبوکی دربارۀ صنعت نشر کتاب در قرن هجدهم اروپا بنویسم که رییس دانشگاه هاروارد از من پرسید مایلم مدیر بعدی کتابخانۀ دانشگاه هاروارد شوم؟ بی‌تردید جواب مثبت دادم. ولی در جولای ۲۰۰۷ بود که متوجه شدم گوگل در پروژۀ دیجیتالی کردن میلیون‌ها کتاب، که امروز با نام جستجوی کتاب گوگل می‌شناسیم، درگیر یک پروندۀ حقوقی با جمعی از مؤلفان و ناشران شده است. من دربارۀ اینکه کلکسیون‌های کتاب‌های هاروارد بخشی از یک پروژۀ تجاری شوند، تردید داشتم. مسألۀ دیگری که ذهنم را درگیر می‌کرد، جریان «دسترسی آزاد» بود…

در کنفرانس بین‌المللی کتابخانه در شهر لندن در سال ۱۸۹۷، یکی از شناخته‌شده‌ترین کتابدارهای آمریکا که بیرون از کتابخانه رئیس یک بخش آموزشی بزرگ نیز بود، نظر خودش را درباره اهمیت زیاد کتابخانه در آموزش عمومی بیان کرد. او گفت اگر بین مدرسه عمومی و کتابخانه عمومی مجبور به انتخاب می‌شد و فقط می‌توانست یکی را داشته باشد (و اگر شرایط به گونه‌ای بود که گزینه دوم به هیچ وجه نمی توانست وجود داشته باشد)، کتابخانه را انتخاب و مدرسه را رها می کرد. چرا که …

در صفحات آغازین سفرنامه ناصرخسرو می‌خوانیم: «… چون به نزدیک یاران و اصحاب آمدم یکی از ایشان شعری پارسی می خواند. مرا شعری در خاطر آمد که از او درخواهم تا روایت کند، بر کاغذی نبشتم تا به وی دهم که این شعر برخوان، هنوز بدو نداده بودم که او همان شعر بعینه آغاز کرد آن حال بفال نیک گرفتم و با خود گفتم: خدای تبارک و تعالی حاجت مرا روا کرد. » (ص. ۱۲) ناصر خسرو دیوانی بود و باسواد بنابراین خود توان خواندن داشت، اما شعری را که مدنظرش بود خوانده شود بر کاغدی نوشت تا شعرخوان پارسی آن را بخواند. این چه نوع خواندن است. به نظر آواز خواندن مد نظر نبوده است. احتمالا نوعی از شعرخوانی با آوای بلند مرسوم بوده است. این موضوع می تواند دستمایه تحقیقی تاریخی شود: پرکتیس‌ها و شیوه‌های شعر خوانی در آن ایام (سفرنامه ناصرخسرو قبادیانی| تصحیح و تحشیه احمد ابراهیمی| وزارت فرهنگ و هنر) اینستاگرام من کانال تلگرام مطالعات...

همه ما روزانه ۲۴ ساعت در اختیار داریم و هیچ راهی برای افزایش آن نداریم. اما چطور می‌شود که برخی افراد زمان زیادی برای انجام کارها دارند؟ در واقع این موضوع به این خاطر نیست که آنها زمان زیادی دارند بلکه به نحوه تخصیص زمان آنها مربوط می‌شود. ایجاد زمان بیشتر برای خواندن به معنای تخصیص زمان بیشتر برای خواندن است. به نظر ساده می‌آید اما کمی (نه زیاد) پیچیده‌تر از آن است که فقط تصمیم بگیریم بیشتر بخوانیم. شرط می‌بندم که دارید می‌گویید زمان روزانه‌تان پر تر از آن است که بتوانید کاری انجام دهید. و به همین دلیل است که فرصت نمی‌کنید بخوانید. پس  در طول روز آنقدر کار دارید که زمانی برای خواندن باقی نمی‌ماند و این نقطه همان جایی است که بحث ما شروع می‌شود. وقتی قصد می‌کنید زمان بیشتری برای کاری اختصاص دهید، به این معناست که قصد می‌کنید زمان کمتری را به برخی کارها اختصاص دهید. اختصاص زمان بیشتر به خواندن یعنی اینکه قرار است در قبال آن چیزی را از دست بدهید. ۱- فقط کتاب‌هایی را بخوانید که از آنها لذت می‌برید خواندن کتابی که از آن لذت نمی‌برید کِیف کار را از بین می‌برد و همین باعث می‌شود زمان بیشتری مجبور باشید با متن کلنجار بروید و آن را بخوانید. به عبارتی دیگر وقتی چیزی را می‌خوانید که از آن لذت می‌برید در یک زمان معین متن بیشتری را می‌خوانید. معنای دیگر این حرف این است که خواندن را ژانری شروع کنید که از آن لذت می‌برید. ۲- کتاب‌هایی را که مجبورید بخوانید، به سرعت تورق کنید شما مجبور هستید کتاب‌هایی را بخوانید . لازم نیست همه جزئیات و ریزه‌کاری‌های هر بخش...

اریخ فردی خواننده در مطالعات خواندن جایگاه ویژه‌‌ای دارد. آنها به مطالعات مرتبط با پرکتیس‌های خواندن بعدی انسانی و شخصی‌شده می‌دهند و در عین حال جنبه جمعی و فراگیر را نیز در خود دارند. همچنین این پژوهش‌ها بافت خصوصی حیات خواننده را در کنار سیار بافت‌های دربرگیرندۀ خواندن (نظیر بافت تاریخی، اقتصادی-اجتماعی، فرهنگی) نشان می‌دهد که نیاز به فهم رفتارهای خواندن دارد. این مقاله مبتنی بر داده‌های منتخب از مطالعات کلان‌تر در زمینه خواندن است و مجموعه تصاویری از خوانندگان مهاجر با هدف تسهیل پرکتیس‌های کتابخانه‌ای برای اجتماعات مهاجران ارائه می‌کند.

در این بخش که بخش دوم و پایانی از سری مشاور خوانندگان است آنویل و چاونر یافته‌ها و نتایج پروژه تحقیقاتی خود را در مقیاس کوچک ارائه می‌کنند که به بررسی کاربرد رسانه‌های اجتماعی در کتابخانه‌های عمومی نیوزلند با تمرکز بر فعالیت‌های مشاوره خوانندگان می‌پردازد.

از میان چندین عامل مهم و اثر گذار در «انقلاب خواندن» Reading Revolution در اروپای قرن ۱۸،  یکی از عوامل، یعنی ظهور رمان و ورود آن در زندگی روزمره مردم، به عنوان یک عامل و پیشرانِ کلیدی از سوی اکثر پژوهشگران این حوزه پذیرفته شده است.  ظهور مردمانی که کتاب می‌خوانند مرهونِ لذت خواندن و وفور آثار تخیلی به زبان‌های مادری (نه لاتین) است. اما شواهدی تاریخی در ایران مدرن وجود دارد که این فرضیه را تقویت می‌کند که به دلیل مطلوبیت ویژۀ صورت عینی تمدن جدید و تاکید بر فنون، خواندنِ آثار تخیلی، یا نادیده گرفته می‌شد، یا ناپسند شمرده می‌شد و یا با هدفی غیر از تخیل و لذت صورت می‌گرفت. یکی از نشانه‌های این موضوع در تبلیغات و سخنرانی‌هایی است که افراد کلیدی «سازمان پرورش افکار» ارائه کرده‌اند. سازمان پرورش افکار به فرمان رضاشاه و بنا به تصویب‌نامۀ هیئت وزیران در ۱۲ دی‌ماه ۱۳۱۷ در تهران بنیان یافت و مشتمل بود بر یک هیئت مرکزی در تهران و ریاست کفیل وزارت فرهنگ و نظارت احمد متین‌دفتری، وزیر دادگستری، که اعضای برجسته‌اش عیسی صدیق و علی شایگان و دکتر قاسم غنی و بدیع‌الزمان فروزانفر و غلامرضا رشید یاسمی بودند. این سازمان از پنج کمیسوین فرعی تشکیل می‌شد  که عبارتند از: رادیو، نمایش، کتاب‌های درسی، موسیقی و مطبوعات. مهم‌ترین ابزار آن سازمان برگزاری سخنرانی‌هایی همراه با موسیقی و تفنن بود. (ستاری، ۱۳۹۵). جلال ستاری در کتابی به بررسی این سازمان پرداخته است نمونه‌هایی از سخنرانی‌های افراد اثرگذار این سازمان را آورده است. یکی جملات جالب و قابل توجه، مربوط به سخنرانی یمین اسفندیاری (۱۲ تیر ۱۳۲۰) است. او در این سخنرانی در کنار بیان اهمیت باشگاه‌ها اشاره می‌کند: «چه امروز زمان...